Firmaların Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerinin Türk Lirasına Dönüşümünün Desteklenmesi
26.01.2023 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan ‘’firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Türk lirasına dönüşümünün desteklenmesi hakkında tebliğ’’, firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Merkez Bankasına satılması ile Türk lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülmesi halinde firmalara sağlanacak desteğe ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Bu döviz dönüşüm desteğinin uygulanması iki farklı şekilde gerçekleşmektedir. Şöyle ki;
- Yurt dışı kaynaklı dövizlerini Merkez Bankasına satan firmalar,
- Yurda getirilen yurt dışı kaynaklı dövizin en az yüzde 40’ını Merkez Bankasına satma zorunluluğu olan firmalar olmak üzere farklı usul ve esaslara tabii tutulmuşlardır.
Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerini Merkez Bankasına Satan Firmalar;
Firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin banka aracılığıyla Merkez Bankasına satışı sırasında, Merkez Bankasınca belirlenecek süre boyunca döviz alımı yapmama taahhüdünde bulunulması şartıyla, taahhüt sahibi firmalara dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilen tutarın %2’si kadar döviz dönüşüm desteği ödenecektir. Merkez Bankasına satışı yapılacak dövizlerin yurt dışı kaynaklı olduğunun tespiti ise banka tarafından yapılacaktır. Açılacak bu hesaplar için ilgili firmadan 3 ay boyunca döviz alımı yapmama taahhüdü alınır. İlgili firmalar 3 ay boyunca döviz alımı yapmamaları halinde Türk lirasına çevrilen tutarın %2’si kadar döviz dönüşüm desteğine hak kazanacaklardır.
Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerin Türk Lirası Vadeli Mevduat Ve Katılma Hesaplarına Dönüştürülmesinde Döviz Dönüşüm Desteği Sağlanması;
Yurda getirilen yurt dışı kaynaklı dövizin en az yüzde 40’ı Merkez Bankasına satıldıktan sonra getirilen dövizin kalan kısmının dönüşüm kuru üzerinden Türk lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülmesi ve Merkez Bankasınca belirlenecek süre boyunca Merkez Bankasına satılan tutardan daha fazla döviz alımı yapmama taahhüdünde bulunulması şartıyla, taahhüt sahibi firmalara dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilen tutarın yüzde 2’si kadar döviz dönüşüm desteği sağlanır.
Yurt dışı kaynaklı döviz ise, yabancılara yurt içinde sunulan hizmetler karşılığında kazanılan döviz tutarları da dahil olmak üzere firmaların yurt dışındaki yerleşiklerden elde ettikleri döviz gelirlerinden ve firmaların yurt dışında bulunan döviz cinsi varlıklarından yurda getirdikleri dövizi ifade etmektedir.
Dönüşümü yapılacak döviz cinsleri, açılacak Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarının vadeleri ile diğer usul ve esaslar yine Merkez Bankası tarafından belirlenir.
İşleme Esas Döviz Cinsleri;
Bankalarca Merkez Bankasına satışı yapılacak döviz cinsleri ABD doları, Euro ve İngiliz sterlinidir. Diğer döviz cinsleri üzerinden yapılan işlemlerde söz konusu döviz tutarları banka tarafından ABD doları, Euro veya İngiliz sterlinine dönüştürülerek Merkez Bankasına satılır.
Döviz Alımı Yapmama Taahhüdünün Yerine Getirilmemesi;
- Firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Türk lirasına dönüşümünün desteklenmesi uygulaması kapsamındaki döviz alımı yapmama taahhütleri ilgili firmaca hazırlanan ve imzalanan bir taahhütnamenin ilgili bankaya ibrazı suretiyle gerçekleştirilir. Banka bu taahhütnameleri nezdinde muhafaza eder.
- Döviz almama taahhüdünün yerine getirilip getirilmediğine ilişkin kontroller bankalarca yapılır.
- Bu Uygulama Talimatı kapsamında döviz alımı yapılmaması taahhüdünü yerine getirmediği tespit edilen firmalar ilgili banka tarafından Merkez Bankasına bildirilir. Bu bildirimin yapıldığı tarih, taahhüdün yerine getirilmediğinin tespit tarihi olarak kabul edilir.
- Firmalarca verilen döviz alımı yapılmaması taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde döviz dönüşümü desteği tutarları ilgili dönem boyunca oluşan pozitif kur farkı eklenerek ve döviz dönüşümü desteğinin ödenme tarihinden taahhüdün yerine getirilmediğinin tespiti tarihine kadar geçen süre için tespit tarihinde geçerli olan Merkez Bankasının ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte bankalarca tahsil edilerek Merkez Bankasına aktarılır. Taahhüdünü yerine getirmeyen firmaların Merkez Bankası kaynaklı kredi kullanım talepleri, taahhüdün yerine getirilmediğinin tespit edildiği tarihten itibaren bir yıl süreyle kabul edilmeyecektir.
Diğer Hükümler;
Firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Türk lirasına dönüşümünün desteklenmesi uygulaması kapsamında döviz dönüşüm desteğinden yararlanan firmalar taahhüt verdikleri süre boyunca yurt dışına türev işlem ve döviz/kıymetli maden alım-satım amacıyla Türk lirası veya döviz transferi yapamayacak, açılan dönüşümlü mevduat ve katılma hesapları türev işlemlere konu edilemeyecektir.
Ayrıca yapılan bu uygulama kapsamında gerçekleştirilecek her türlü işlemin, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine ilişkin ulusal ve uluslararası standartlara uygun gerçekleştirildiğine dair kontroller ile işlemlerin bu Uygulama Talimatına uygun olarak gerçekleştirildiğine ilişkin kontroller bankalarca yapılır. İhlal tespiti yapılması durumunda, işlemi yapan banka tarafından durum derhal Merkez Bankasına bildirilir
Yürürlük;
2023 Yılı Para Politikası ve Türk lirası Stratejisi kapsamında ticari hayatta Türk lirası kullanımının desteklenmesi amacıyla firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Türk lirasına dönüşümüne destek sağlanması hakkındaki bu uygulama tebliğ tarihi olan 26.03.2023 itibari ile yürürlüğe girmiştir.