Anayasa Mahkemesinin 2023/38 Sayılı TMK Md. 187’nin İptaline Yönelik Kararı
Türk Medeni Kanunu’nun ‘’Kadının Soyadı’’ başlıklı 187. Maddesi birinci cümlesi uyarınca kadın, evlenmekle kocasının soyadını almakta; ilgili kişilere yapacağı başvuruyla ise önceki soyadını da kocasının soyadı önünde kullanabilmekte idi. 2023/38 sayılı karara konu başvuruda ise başvurucu; evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmasına izin verilmesi talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne müracaat etmiştir.
Soyadının vazgeçilmez, devredilmez, muğlak bir kişilik hakkı olduğu ve kişinin kanun eliyle evlenmekle soyadını değiştirmek zorunda bırakılmasının Anayasa ve AİHS’in 8 ve 14. maddeleri kapsamında temel hak ve özgürlüklere aykırı olmasıyla eleştirildiği bilinmektedir. Kadının doğumla kazandığı ve evlendiği ana dek hayatın her alanında tanındığı soyadını kullanmasının önüne geçilmesi eşitlik ilkesiyle bağdaşmamaktadır. Anayasa’nın 10. Maddesi gereği ise kadınlar ve erkekler eşit haklara sahip olup Türk Medeni Kanunu’nun 187. Maddesinin bu anayasal ilkeyle örtüşmediği açıktır. Anayasa Mahkemesi de 2023/38 sayılı kararında Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesini devletin kadın erkek eşitliğinin yaşama geçirilmesiyle yükümlü olduğunu ifade ederek eleştirmiştir.
Anayasa Mahkemesi, bunların yanı sıra insan hakları bağlamında kadın haklarının önemine vurgu yapmış ve kadın haklarının korunmasında devletin tüm organ ve makamlarının görevinin bulunduğunu belirtmiştir. Mahkeme, Türk Medeni Kanunu’nun 187. Maddesinin Anayasa’nın 10. Maddesine aykırılık teşkil ettiğinden iptaline karar vermiştir. 22/2/2023 tarihli bu kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte kadının evlilikten sonra eski soyadını tek başına kullanabileceğini görmekteyiz.