serbest bölgede şirket kurmak

SERBEST BÖLGE NEDİR?

Serbest bölgeler, mevzuat itibariyle Serbest Bölgeler Kanunu, Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği ve Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Genelgeleri kapsamında düzenlenmektedir. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6.maddesinin 1.fıkrasında yapılan tanıma göre serbest bölge; “Türkiye Gümrük Bölgesinin parçaları olmakla beraber; yer ve sınırları Cumhurbaşkanınca belirlenmiş, serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Serbest bölgeler, yatırım ve üretimi teşvik etmek amacıyla ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelere tabi tutulmayan veya kısmen tabii tutulan özel ekonomi bölgeleridir. Serbest Bölgeler, Türkiye ülke sınırları içerisinde olmasına rağmen ticari anlamda gümrük bölgesi dışında bırakılan özel koşulları ve ayrıcalıkları olan bölgelerdir.

Serbest Bölge Kanuna göre: Serbest bölge ile Türkiye’nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret, dış ticaret rejimine tabidir. 

SERBEST BÖLGELERİN İŞLEVİ NEDİR? 

Serbest bölgeler; 

  • Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkân sağlayacak uygun zemin yaratılması, 
  • Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktardave zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, 
  • Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, 
  • Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satımı, 
  • Yeni istihdam olanaklarının yaratılması, 
  • Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması işlevlerini görmektedir.

SERBEST BÖLGELERDE KİMLER FAALİYETTE BULUNABİLİR?

Serbest bölgelerde yerli veya yabancı gerçek veya yabancı tüzel kişiler gerekli prosedürleri sağlayıp faaliyet ruhsatı alarak faaliyette bulunabilirler. Serbest bölgelerde faaliyet gösterecek tüzel kişiler için yerli veya yabancı sermaye sınırlaması yoktur. Yatırımcılar, münhasıran serbest bölgede faaliyet göstermek şartıyla ve serbest bölgeyi şirket adresi göstererek şirket kurabilirler. Serbest bölgede şirket kurmak isteyen firmaların serbest bölge Faaliyet Ruhsatı almaları gereklidir.

FAALİYET RUHSATI ALMANIN ÜCRETİ VE SÜRESİ NE KADARDIR?

Faaliyet ruhsatı almak için 5000 USD ruhsat ücreti ödenmesi gerekmektedir. Ruhsat ücreti ödendikten sonra üretim faaliyetleri için 20 yıl, alım satım ve diğer faaliyet konuları için 15 yıllık bir ruhsat verilmektedir. Serbest bölgede faaliyet gösterecek firmanın yatırımcı olması halinde bu süreler üretim için 45 yıl, diğer faaliyet konuları için 30 yıl olarak belirlenmiştir.

SERBEST BÖLGE FAALİYET RUHSATLARI NELERDİR?

  1. Üretim Ruhsatı: Bu ruhsat ile üretim ve üretimde kullanılan ham madde ve ara maddelerin alım-satımı, depolanması, markalanması, ambalajlanması, etiketlenmesi ve bakım onarımı yapılabilir. 
  2. Alım-Satım Ruhsatı: Ticareti yapılan malların alım-satımı, depolanması, etiketlenmesi, ambalajlanması yapılabilir.
  3. Depolama Ruhsatı: Kullanıcı veya kullanıcı olmayan diğer kişi veya kuruluşların malları depolanabilir
  4. Montaj-Demontaj Ruhsatı: Malların montaj veya demontajı bu ruhsat tipi ile yapılabilir.
  5. Bakım-Onarım Ruhsatı: Bu ruhsat tipi ile malların bakım-onarımı yapılabilir.
  6. Kiralama Ruhsatı: Bu ruhsat ile kullanıcılara hazır işyerleri kiraya verilebilir.
  7. Diğer: Bu ruhsat tipinde hizmet sektörü, bankacılık, sigortacılık, mühendislik, müşavirlik, nakliyecilik, acentacılık vb. alanlar bulunmaktadır. 

Faaliyet alanınıza karar verdikten sonra yukarıda sıralanan ruhsat türlerinden bir tanesi seçilerek Ticaret Bakanlığına başvurulur. Eğer birden fazla alanda faaliyet göstermek istenirse iki ayrı ruhsat türü için iki ayrı başvuru yapılması gerekir. Örneğin; hem üretim ruhsatı hem de alım-satım ruhsatı almak istenirse her ruhsat türü için ayrı ayrı 5000 USD (toplamda 10.000 USD) ödeme yapılması gerekmektedir. 

SERBEST BÖLGE AVANTAJLARI NEDİR?

Menşe hükümlerinin uygulanması bakımından ise Türkiye Gümrük Bölgesi sayılırlar. Bu nedenle, Türkiye’den serbest bölgeye sevk edilen mallar ile serbest bölgeden Türkiye’ye sevk edilen mallar dış ticaret rejimine tabi tutulurlar. Ancak, serbest bölgeler ile diğer ülkeler ve serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmaz. Türkiye’den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye’ye satılan mallar ise ithalat rejimine tabidirler. Serbest bölgede üretim faaliyetinde bulunan kullanıcılar, bu bölgede elde ettikleri kazançları için kurumlar vergisi veya gelir vergisi ödeme yükümlülüğü altında olmayıp serbest bölge kullanıcıları, elde ettiği kazancı yetkili mercilerin iznine gerek olmadan kolaylıkla transfer edebilecek, Türkiye’den KDV’siz mal ve hizmet de alabileceklerdir.

A) Türkiye Serbest Bölgelerinde Faaliyet Gösteren İşletmelere Uygulanacak Vergiler 

Bu bölümde, serbest bölgelerde faaliyet gösteren işletmelerin faaliyetlerine ilişkin yürürlükte olan vergisel teşvikler ve avantajlar açıklanmaktadır. Kurumlar Vergisi Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu ile diğer mali mevzuat hükümleri uyarınca serbest bölgelerde uygulanan vergi uygulamaları aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır.

1. Serbest Bölgelerde Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Uygulamaları

06/02/2004 tarihinden sonra “üretim” alanı dışında faaliyet ruhsatı alan serbest bölge kullanıcıları gelir veya kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanamazlar.
Serbest bölgelerde 06.02.2004 tarihinden itibaren faaliyete başlayan mükelleflerin kazançları gelir veya kurumlar vergisine tabi olacaktır.

2. Serbest Bölgelerde Katma Değer Vergisi Uygulamaları

Katma Değer Vergisi (KDV) vergi alanında “işlem vergisi” olarak tanımlanmaktadır. İşlem kelimesi ise mal teslimi veya hizmet ifası olarak ifade edilebilir.  
Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren işletmelerin durumuna göre KDV Genel Uygulama Tebliği’ne göre: ihracat teslimleri ve ihracat sevkiyatı ve bu sevkiyatlara ilişkin hizmetler KDV’den istisna olacaktır. Böylece Türkiye’den serbest bölgelere satılan mallar ihracat rejimine tabi olup katma değer vergisinden muaf olacaktır. 

SERBEST BÖLGELERDE FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKETLERDEN ALINACAK VERGİ ORANLARI


ÜRETİCİLERDİĞERLERİ (Alım-Satım vb.
Kurumlar Vergisi0% (muaf)Muaf değildir
Çalışan ücretleri üzerinden alınan gelir vergisi
0% (muaf)

Muaf değildir.
Katma Değer Vergisi (KDV)0% (muaf)0% (muaf)
Gümrük Vergisi0% (muaf)0% (muaf)

B) Genel Olarak Türk Serbest Bölgelerinin Avantajları

1. İmalatçıların Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkanı

  • Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üye olduğu tarihi kapsayan vergilendirme yılının sonuna kadar, imalatçıların serbest bölgelerde ürettikleri malların satışından elde ettikleri kazançları, gelir veya kurumlar vergisinden muaf olacaktır.
  • Serbest bölgelerde ürettikleri malların FOB bedelinin en az yüzde 85’ini ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri işçilerin ücretleri gelir vergisinden muaftır. Bakanlar Kurulu bu oranı yüzde 50’ye kadar indirebilir. (Free on Board, tedarikçinin ürünleri, nakliye yapılacak geminin güvertesine kadar taşıyana kadar sorumluluğunu ifade eder)
  • İmalatçıların, serbest bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetlerle ilgili olarak yaptıkları işlemler ve düzenledikleri belgeler damga vergisi ve harçtan muaf olacaktır.

06/02/2004 tarihinden önce “üretim” dışında faaliyet ruhsatı alan serbest bölge kullanıcılarının gelir veya kurumlar vergisi muafiyeti, faaliyet ruhsatının geçerlilik süresi boyunca devam eder. 06/02/2004 tarihinden sonra üretim dışında faaliyet ruhsatı alan serbest bölge kullanıcıları gelir veya kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanamazlar.

2. İşletme Ruhsatının Geçerlilik Süresi ile Orta ve Uzun Vadeli Plan Yapma İmkânı

– Serbest bölgede kiracı olan kullanıcılar için 15 yıl

– Üretim yapacak kiracı kullanıcılar için 20 yıl.

– Kendi çalışma tesislerini inşa eden kullanıcılar (yatırımcı kullanıcılar) için 30 yıl.

– İmalatçı-yatırımcı kullanıcılar için 45 yıl. Hazineye ait araziler üzerindeki arsa ve binalar, yatırımcı kullanıcılar için 49 yıla kadar kiralanabilir veya irtifak hakkı verilebilir.

3. Herhangi bir Kısıtlama Olmaksızın Kar Transferi

Şirketler, serbest bölgelerden elde ettikleri gelir ve kazançları herhangi bir kısıtlama olmadan yurtiçine veya yurtdışına serbestçe transfer edebilir.

4. Dış Ticaretin Kolay Hale Gelmesi 

Türkiye’den serbest bölgelere satılan malların ihracat rejimine tabi olması sebebiyle serbest bölge kullanıcılarının katma değer vergisi ödemeden Türkiye’den mal ve hizmet satın alabilmesi mümkündür. Öte yandan, serbest bölgeler ile diğer ülkeler arasındaki ticaret, dış ticaret rejimine tabi değildir. Ayrıca, talep üzerine değeri 5000 USD veya bu tutarın karşılığı Türk lirasının altında olan Türkiye menşeili mallar ihracat prosedürlerinden muaf olacaktır. 

5. Gümrük Vergisinden Muaf Ticaret İmkanı

Serbest bölgelerdeki mallar herhangi bir gümrük vergisi ödenmeksizin Türkiye’ye veya serbest bölgelerden Avrupa Birliğine bağlı ülkelere gönderilebilmektedir. Ayrıca üçüncü ülke menşeili mallara serbest bölgelere girişte ve üçüncü bölgelere çıkışta gümrük vergisi uygulanmamaktadır. 

6. Avrupa Birliğine Bağlı Ülkelere Kolay Erişim İmkanı

Serbest bölgeler, Türkiye-AB Gümrük Bölgesinin bir parçası olduğundan, serbest bölgedeki mallar A.TR belgesi ile AB Ülkelerine gönderilebilir. Üçüncü ülke menşeli mallar için gümrük vergileri de serbest bölgelere girişte ödenmemektedir.

Ancak serbest bölgede olmayan üçüncü ülke menşeli mallar, Ortak Gümrük Tarifesinde belirlenen oranlar üzerinden gümrük vergileri ödendikten sonra A.TR belgesi ile AB ülkelerine gönderilebilmektedir.

7. Eşit Muamele

Serbest bölgelerde sağlanan teşvikler ve avantajlar, menşeine bakılmaksızın tüm firmalar için geçerlidir.

8. Zaman Sınırlamasının Olmaması

Mallar herhangi bir zaman sınırı olmaksızın serbest bölgelerde kalabilir.

9. Ticari Faaliyetlerin Piyasa Talep ve Koşullarına Göre Yönetilmesi 

Türkiye Serbest Bölgelerinde, üreticilerin talebi olmadıkça, kanunlarla veya diğer mevzuatla kamu kurum ve kuruluşlarına tanınan fiyat, kalite ve standartlara ilişkin yetkiler geçerli değildir. Ayrıca, gümrük ve kambiyo mükellefiyetlerine ilişkin mevzuat hükümleri de bölgelerde uygulanmaz.

10. Enflasyon Muhasebesi İmkanı

Türk Serbest Bölgelerindeki her ödeme konvertibl para birimleri ile yapılır.

11. Yurtiçi ve Yurtdışı Piyasalara Erişim İmkanı

Dünyadaki serbest bölgelerin çoğunun aksine, tüketici ve riskli ürünler dışında iç pazara satışa izin verilmektedir.

12. Bürokratik Prosedürlerin Azaltılması ve Hareketli Yönetim İmkânı

Başvuru ve işletme sürecinde bürokrasi en aza indirilmiştir. Serbest bölgeleri profesyonel özel sektör şirketleri yönetir.

13. Stratejik Konum İmkanı

Türk Serbest Bölgeleri, AB ve Orta Doğu Pazarlarına yakın, Akdeniz, Ege ve Karadeniz’deki başlıca Türk Limanlarının yanında konumlanmıştır. Bu sebeple uluslararası havaalanlarına ve otoyollara kolay erişime sahiptir.

14. Güçlü Altyapı İmkanı

Türk serbest bölgelerinin altyapısı uluslararası standartlarla rekabet edebilir düzeydedir.

15. Tedarik Zinciri Yönetimi

Türk Serbest Bölgeleri, özellikle ihracata yönelik üretim yapan şirketler için, ara ve hammadde temininde tedarik zinciri yönetimi fırsatları sunmaktadır.

16. Emlak Vergisinden Muafiyet İmkanı

İşletmelerin yatırım maaliyetlerinin azaltılması amacıyla organize serbest bölgede yer alan binalar emlak vergisinden muaftır. 

17. Nitelikli Yabancı Çalışan İstihdamının Sınırlandırılmaması

Serbest bölgede faaliyet gösteren şirketin istihdam edeceği yabancı kişilerin yönetici veya nitelikli personel olması gerekmektedir. Bir şirkette istenilen sayıda yabancı uyruklu yönetici veya nitelikli personel çalıştırılabilir. Ancak şirkette istihdam edilecek yabancının mutlaka nitelikli personel olması gerekmektedir. 

Klasik Limited Şirket ile Türkiye Serbest Bölgesinde Faaliyet Gösteren Limited Şirket Arasındaki Farklar 

Bu bölümde, Türkiye’deki Klasik bir Limited Şirket ile Türk Serbest Bölgelerindeki Limited Şirket arasındaki farklar karşılaştırılacaktır. Vergi rejimi ve serbest bölgenin sağladığı avantajlar yukarıda açıklandığı için burada karşılaştırma daha temel olacaktır.

Türkiye’de Klasik Limited Şirket Serbest Bölgede Limited Şirket

Türkiye’de klasik bir limited şirket kurmak için herhangi bir ruhsat alınması gerekmemektedir.
Şirketin faaliyet göstermesi için herhangi bir zaman sınırı yoktur
Şirket kuruluşu için tüm belgelerin hazır olması halinde, şirket bir hafta içinde kurulabilir
Şirketin bulunacağı yer için herhangi bir sınırlama yoktur.
Yukarıda listelenen avantajlardan yararlanamaz.
Damga vergisinden muaf değildir.
Kurumlar ve Gelir Vergisine tabidir.
KDV’den muafiyet imkânı bulunmamaktadır.

İşletme ruhsatı almak için 5.000 USD ödenmesi gerekmektedir.

Şirket, ruhsat süresi boyunca kadar faaliyet gösterebilir

Şirket, faaliyet ruhsatı alındıktan sonra kurulacaktır.
Şirket merkezi Serbest Bölge içinde bulunmalıdır

Yukarıda listelenen avantajlardan yararlanabilir.
Damga vergisinden %100 muaftır.
Kurumlar ve Gelir Vergisine tabidir. (Üretim Hariç)
Yukarıda açıklandığı üzere KDV’den muaftır.

Türkiye’de Faaliyet Gösteren Serbest Bölgeler Nelerdir?

  1. Mersin Serbest Bölgesi 
  2. Antalya Serbest Bölgesi 
  3. Ege Serbest Bölgesi 
  4. İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi 
  5. Trabzon Serbest Bölgesi 
  6. İstanbul Trakya Serbest Bölgesi 
  7. Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi 
  8. İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölgesi (Desbaş)
  9. Samsun Serbest Bölgesi 
  10. Avrupa Serbest Bölgesi 
  11. Rize Serbest Bölgesi 
  12. Kayseri Serbest Bölgesi 
  13. İzmir Serbest Bölgesi 
  14. Gaziantep Serbest Bölgesi 
  15. Tübitak-Mam Serbest Bölgesi 
  16. Denizli Serbest Bölgesi 
  17. Bursa Serbest Bölgesi 
  18. Kocaeli Serbest Bölgesi 

SERBEST BÖLGEDE FAALİYET GÖSTERMEK İÇİN NELER YAPILMASI GEREKİR?

Hangi alanda ve hangi ruhsat tipi ile faaliyet gösterileceğine karar verildikten sonra yukarıda listelenen serbest bölgelerden biri seçilir. Seçilen serbest bölgeye başvuru yapılır ve burada kısa süreliğine bir alan kiralanır. Daha lisans başvurusu yapılır ve serbest bölge tarafından başvurunuz değerlendirme aşamasına alınır. Başvuru değerlendirmesinin olumlu sonuçlanmasının akabinde serbest bölge ile anlaşma yapılarak ticari faaliyete başlanır. Başvuru değerlendirmesinin olumsuz sonuçlanması durumunda müracaat ücreti başvurucuya iade edilir.

SERBEST BÖLGEDEKİ ÜRÜNLERİN GÜMRÜK İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR?

Malların, havayolu, karayolu veya denizyolu ile Türkiye’ye geldiği zaman ürünlerin indiği havaalanı veya limanda gümrük işlemleri yapılmaz. Mallar, Türkiye’de indikleri yerden serbest bölge alanlarına getirilir. Malların ilk gümrük işlemleri serbest bölge alanlarında yapılır.